Archeogenomika, mikrobiomika i genomika sądowa

Lider grupy – Prof. dr hab. n. med. Tomasz Grzybowski 

Grupa Archeogenomika, mikrobiomika i genomika sądowa (ForensOMICs) została wyłoniona w obszarze nauk o życiu, ma ona jednak charakter multidyscypinarny – skupia archeologów, genetyków populacyjnych i sądowych oraz bioinformatyków. W założeniu zespół koncentruje się na szerokim spektrum zastosowań współczesnej genomiki, czyli nauki o genomach wykorzystującej różne technologie wielkoskalowego sekwencjonowania DNA (MPS, massively-parallel sequencing). Badania będą prowadzone w trzech głównych obszarach:

• rekonstrukcji pochodzenia biogeograficznego oraz określania pokrewieństwa osób z różnych stanowisk archeologicznych, na podstawie analizy genomów z materiału kostnego
• przewidywania pochodzenia biogeograficznego oraz ustalania czasu zgonu w medycynie sądowej za pomocą analizy mikrobiomów
• predykcji pochodzenia oraz cech wyglądu zewnętrznego człowieka dla potrzeb sądowych za pomocą różnych markerów genetycznych

Trzon zespołu stanowią doświadczeni archeolodzy – prof. dr hab. Anna Drążkowska, dr hab. Dariusz Poliński, prof. UMK (Instytut Archeologii UMK) oraz genetycy populacyjni, ewolucyjni i sądowi – prof. dr hab. Tomasz Grzybowski (lider grupy) i dr hab. Katarzyna Skonieczna, prof. UMK (Katedra Medycyny Sądowej Wydziału Lekarskiego CM UMK). Młodszymi członkami zespołu są mgr Sonia Tomczak ze Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych, Teologicznych i Artystycznych UMK oraz genetycy i lekarze z Wydziału Lekarskiego CM UMK (dr Urszula Rogalla-Ładniak, dr Anna Radziszewska, dr Anna Duleba oraz mgr Mariusz Gawrych). Bioinformatyczne aspekty badań będzie koordynował prof. dr hab. Jarosław Meller z Katedry Informatyki Stosowanej UMK, uznany w skali międzynarodowej badacz w dziedzinie bioinformatyki strukturalnej, funkcjonalnej  genomiki oraz biologii obliczeniowej. Niezależnie od różnych aplikacji nowoczesnych technik genomowych, zespół jest również nastawiony na świadczenie i rozwijanie nowych usług badawczych – jego członkowie z Katedry Medycyny Sądowej CM UMK dwa razy z rzędu wygrali otwarty przetarg na prowadzenie badań genetyczno-identyfikacyjnych dla Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (IPN).

Prof. dr hab. n. med. Tomasz Grzybowski – kierownik Katedry Medycyny Sądowej na Wydziale Lekarskim Collegium Medium w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się m.in. wokół archeogenetyki, czyli zastosowań genetyki populacyjnej oraz filogeografii molekularnej w rekonstrukcji przeszłości populacji. Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad prowadził badania wielu populacji Europy i Azji z wykorzystaniem różnych markerów genetycznych. Jego badania markerów haploidalnych (mitochondrialnego DNA oraz chromosomów Y) pozwoliły na lepsze zrozumienie pochodzenia i rozprzestrzenienia się ludności słowiańsko-języcznej w Europie. W drugiej połowie lat 90-tych jako pierwszy w Polsce zastosował analizę sekwencji mtDNA w genetyce sądowej; był również w naszym kraju pionierem badań pełnych genomów mitochondrialnych dla celów populacyjnych i sądowych. Dzięki bliskiej współpracy z Instytutem Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Innsbrucku (Austria), od jej  powstania ponad 20 lat temu współtworzył EMPOP – populacyjną bazę danych haplotypów mtDNA wykorzystywaną przez międzynarodowe środowisko genetyków sądowych. W latach 2000-2004 prowadził badania genetyczno-identyfikacyjne materiału kostnego z grobów masowych byłej Jugosławii na zlecenie Międzynarodowej Komisji Osób Zaginionych (ICMP). W latach 2018-2022 był liderem konsorcjum uczelni medycznych wykonujących badania genetyczno-identyfikacyjne ofiar totalitaryzmu komunistycznego dla Instytutu Pamięci Narodowej (IPN). Jest Redaktorem Naczelnym (z wyboru) Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii (70 pkt. MEiN), jedynego periodyku naukowego w naszym kraju poświęconego szeroko rozumianej medycynie sądowej.