Globalne zmiany środowiska
Globalne zmiany środowiska – obejmuje następujące obszary: multidyscyplinarne nauki o Ziemi, geologię i oceanografię. Kierownikiem jest prof. dr hab. Wojciech Wysota, a sekretarzem dr Edyta Kalińska.
Działalność naukowa pola badawczego Globalne zmiany środowiska (Global environmental changes) koncentruje się wokół badań rekonstrukcji i konsekwencji zmian klimatu w Europie Środkowej i Arktyki. Pole badawcze skupia naukowców reprezentujących kilka dyscyplin: nauki o ziemi i środowisku, nauki biologiczne oraz historia. Działalność pola opiera się na dwóch grupach badawczych, wyłonionych w konkursie na Priorytetowe Zespoły Badawcze.
1. Badania zmian klimatu (Climate Change Research)
Celem tego zespołu jest kontynuacja i intensyfikacja prowadzonych już od 20 lat badań w zakresie klimatologii historycznej. Przedmiotem zainteresowania są dwa obszary geograficzne: 1) Polska i Europa Środkowa oraz 2) Arktyka. W ramach obszaru pierwszego badania będą koncentrować się na: a) rekonstrukcji klimatu i ekstremalnych zdarzeń meteorologicznych i hydrologicznych w ostatnim tysiącleciu w Europie Centralnej na podstawie wczesnoinstrumentalnych obserwacji meteorologicznych, źródeł historycznych i danych dendrochronologicznych, b) określeniu konsekwencji obserwowanych zmian klimatu na środowisko naturalne i społeczne, c) określeniu wpływu niektórych czynników klimatycznych na warunki klimatyczne w przeszłości. W ramach drugiego obszaru (Arktyki) działalność skupi się wokół: a) „ratowania” danych meteorologicznych z okresu wczesnoinstrumentalnego znajdujących się w archiwach i bibliotekach, oceny ich jakości oraz budowy komputerowych baz danych oraz metadanych, b) rekonstrukcji klimatu i bioklimatu w okresie XVIII–XX w. i określeniu skali ich zmian w tym czasie, c) identyfikacji przyczyn zmian klimatu i bioklimatu w Arktyce w ostatnich 200-300 latach.
2. Katastrofalne megapowodzie lodowcowe (CatFlood Research Team – Cataclysmic Glacial Megafloods)
Celem badań jest rozpoznanie dowodów geomorfologicznych i geologicznych powodzi lodowcowych, które w radykalny sposób doprowadziły do przekształcenia sieci dolinnej nizinnej części Europy u schyłku ostatniego zlodowacenia. Przedmiotem badań będą formy rzeźby terenu i ich osady, diagnostyczne dla megapowodzi lodowcowych, występujące w polsko-rosyjsko-litewskiej strefie transgranicznej. Poza wpływem na kształtowanie krajobrazu, megapowodzie lodowcowe (szacowane przepływy wód rzędy 2 mln m3 na sekundę), zaburzały cyrkulację wód oceanicznych i oddziaływały na dynamiczne zmiany klimatu pod koniec ostatniego zlodowacenia. Fakty te nadają globalną rangę tym badaniom geomorfologicznym i geologicznym. Uzyskane wyniki umożliwią także ponadregionalną czasową i przestrzenną korelację zmian zasięgu czoła ostatniego lądolodu. Niebagatelne znaczenie będzie miało opracowanie modeli przedstawiających relacje pomiędzy formami krajobrazu i budującymi je osadami a katastrofalnymi procesami geologicznymi związanymi z powodziami. W pracach zespołu planowane są także badania porównawcze form i osadów megapowodzi lodowcowych w centralnej Azji, szczególnie w dolinie górnego Jeniseju.
Prof. dr hab. Wojciech Wysota – urodził się w 1959 roku w Szadłowicach koło Inowrocławia. W 1982 roku ukończył z wyróżnieniem studia geograficzne na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UMK w Toruniu i rozpoczął pracę w Instytucie Geografii UMK. W 1992 r. pracę doktorską pt. “Morfogeneza środkowo-wschodniej części Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego w świetle badań osadów i form zlodowacenia vistuliańskiego” (promotorem był prof. Władysław Niewiarowski). W 2003 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego w zakresie geologii – geologii czwartorzędu (złożył rozprawę pt. „Stratygrafia i środowiska sedymentacji zlodowacenia Wisły w południowej części dolnego Powiśla”). Od 2007 r. zajmuje stanowisko profesora nadzwyczajnego w Zakładzie Geologii i Hydrogeologii Instytutu Geografii UMK.
Zainteresowania badawcze Profesora Wojciecha Wysoty dotyczą w szczególności genezy krajobrazu polodowcowego północnej Polski, historii zlodowaceń w Polsce, chronologii ostatniego zlodowacenia skandynawskiego oraz dynamiki dawnych i współczesnych lodowców. Profesor jest autorem 189 publikacji, w tym oryginalnych prac w czasopismach naukowych, monografii i rozdziałów w monografiach, rozdziałów w podręcznikach i redakcji książek. Wyniki badań prezentował wielokrotnie na konferencjach krajowych i zagranicznych. Jego prace są cytowane w wielu czasopismach zagranicznych z zakresu geologii czwartorzędu i geomorfologii. Kilkakrotnie otrzymał nagrodę indywidualną i wyróżnienie Rektora UMK za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej. W 1993 r. uzyskał Dyplom Stowarzyszenia Geomorfologów Polskich za najlepszą pracę doktorską z zakresu geomorfologii obronioną w 1992 r.
Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Stowarzyszenia Geomorfologów Polskich, Towarzystwa Naukowego w Toruniu oraz International Association of Sedimentologists. W 2011 r. został wybrany na członka Komitetu Badań Czwartorzędu PAN. Od kilkunastu lat jest aktywnym członkiem Grupy Perybałtyckiej Międzynarodowej Asocjacji do Badań Czwartorzędu (INQUA Peribaltic Group) i prowadzi międzynarodową współpracę naukową z uniwersytetami w Aarhus, Kopenhadze, Sheffield, Berlinie, Lund, Rydze, Tartu i Wilnie.