Stare i nowe instytucje – wyzwania i zmiany w perspektywie interdyscyplinarnej

Stare i nowe instytucje – wyzwania i zmiany w perspektywie interdyscyplinarnej. Kierownikiem jest dr hab. Arkadiusz Karwacki, prof. UMK

Skład zespołu wyłaniającego się pola badawczego pt. „Stare i nowe instytucje – wyzwania i zmiany w perspektywie interdyscyplinarnej” tworzy 19 badaczy, reprezentujących trzy wydziały naszego uniwersytetu: Wydziału Filozofii i Nauk Społecznych, Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania oraz Wydziału Prawa i Administracji. Przedmiotem studiów podejmowanych przez zespół są instytucje, czyli stałe, oparte na wartościach, powtarzalne wzorce zachowań, przyjmujące kształt zarówno formalnych organizacji, jak i kulturowych wzorców („reguł gry”). Instytucje są od zawsze jednym z centralnych przedmiotów analiz badaczy społecznych. W ostatnich dwóch dekadach badania nad instytucjami stały się szczególnie ważne przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, przemianom, często dość radykalnym, ulegają instytucje, które można określić jako stare lub tradycyjne, a więc takie jak rodziny czy uniwersytety. Po drugie, stale powstają instytucje nowe, na przykład medialne czy finansowe, które wpisują się w ramy instytucji nieformalnych.

Opisywanie i wyjaśnianie zachodzących zmian jest złożonym zdaniem, które rodzi szereg pytań. Będą one ramami dla poszukiwań badawczych zespołu:

• Na ile przemiany instytucji są spontaniczne, a na ile sterowalne?
• W jakim stopniu są to procesy globalne, a w jakim lokalne?
• Czy można skutecznie projektować i modelować instytucje i jakie są uwarunkowaniach tych procesów?
• W czym wyraża się racjonalność instytucji?
• Jakie są konsekwencje zmian funkcjonowania instytucji dla zbiorowości i jednostek?
• Czy zmiany porządku instytucjonalnego generują nierówności społeczne i co jest ich wyrazem?

Odpowiedzi na te i inne pytania są istotne nie tylko z poznawczego, ale także z praktycznego punktu widzenia. Wiedza o instytucjach społecznych jest bowiem kluczowa dla tworzenia polityk publicznych.

Zespół dostrzega potencjał płynący z połączenia kompetencji i perspektyw właściwych badaczom społecznym z UMK, pochodzącym z różnych dyscyplin, którzy zajmują się szeroko rozumianą analizą instytucji i ich przemian. Odpowiedź na pytanie o (a) kształt nowych instytucji społecznych, (b) logikę przeobrażeń, jakim ulegają oraz (c) ich konsekwencje będą prowadzone poprzez poszukiwania w obszarach, w których członkowie zespołu posiadają eksperckie kompetencje. W ramach powstałego zespołu będą nadal prowadzone badania w zakresie specjalizacji poszczególnych uczonych i ich zespołów. Celem zespołu jest zatem wzmocnienie, ustabilizowanie i ukierunkowanie współpracy pomiędzy zespołami, które dotychczas funkcjonowały w separacji. Początki takiej współpracy już mają miejsce na przykład między przedstawicielami nauk o finansach czy zarządzaniu oraz socjologami w zakresie badania instytucjonalizacji obrotu bezgotówkowego, czy też uwarunkowań potencjału do innowacyjności w organizacjach non-profit. Niemniej jednak w wielu innych przypadkach taka współpraca dopiero zostanie nawiązana.

Zespół składa się wyłącznie z osób aktywnie prowadzących badania. Został zaprojektowany w taki sposób, że są w nim badacze publikujący już od dawna w obiegu międzynarodowym, jak i tacy, którzy prowadzą badania empiryczne, posiadają ciekawe wyniki, ale nie zdołali się z nimi przebić do europejskiego i światowego obiegu nauki. Logika jego funkcjonowania zakłada wspólne dążenia do doskonałości naukowej w oparciu o intelektualny ferment i samopomoc koleżeńską, która ma wszystkim jego członkom stać się lepszymi badaczami.

Docelowo chodziłoby również o inicjowanie wspólnych badań, które są ze sobą kompatybilne i umożliwiają wzajemne wykorzystywanie wyników prac badawczych w publikacjach. Zespół z pewnością podejmie wspólne, interdyscyplinarne prace dotyczące takich tematów jak: 1. Wykluczenie finansowe i wyzwania inclusive banking; 2. Wyzwania współczesnej polityki społecznej (rodzinnej, rynku pracy) w kontekście jakości życia klasy średniej; 3. Uwarunkowania innowacyjności różnych typów organizacji; 4. Szkolnictwo wyższe – wyzwania i zmiany; 5. Nowe instrumenty finansowe.

Dr hab. Arkadiusz Karwacki, prof. UMK – olecczanin, socjolog, kierownik Katedry Badania Jakości Życia i Socjologii Stosowanej w Instytucie Socjologii UMK. Specjalizuje się w studiach nad jakością życia, problemami społecznymi (doświadczenie ubóstwa, bezrobocia, wykluczeń i nierówności) oraz współczesną polityką społeczną (szczególnie polityka reintegracja i aktywizacja). Autor lub redaktor 25 monografii oraz ponad 80 artykułów naukowych. Kierownik 4 projektów badawczych i ekspert w 14 innych projektach. Z pasją angażuje się w przedsięwzięcia badawczo aplikacyjne, które mają potencjał wpływania na zmiany instytucjonalne i poprawę jakości życia różnych grup. W ramach UMK w latach 2007-2008 i 2011-2013 Z-ca dyrektora Instytutu Socjologii UMK ds. dydaktycznych, od 2014 roku Przewodniczący Uczelnianej Rady ds. Jakości Kształcenia, członek Senatu wybrany właśnie na trzecią kolejną kadencję. Zaangażowany w prace dotyczące strategii jakości w inicjatywie YUFE. W latach 2016-2018 członek a w latach 2018-2020 Przewodniczący Rady Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS). Przynależy do International Sociological Association (Research Committee: Poverty, Social Welfare and Social Policy), European Sociological Association, Sekcji Pracy Socjalnej Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Academy of Management (Divisions: Public&Nonprofit, Social Issues in Management) oraz Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej (członek Zarządu Głównego na kadencję 2008-2012; członek Zarządu Głównego i Wice Prezes PTPS na kadencję 2016-2020). Członek zespołu recenzentów czasopism: „Polityka Społeczna”, „Sociology of Health and Illnes”, „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje”, „Trzeci Sektor” oraz „Nauki Społeczne. Social Science”. Wchodzi w skład Rady Naukowej Biblioteki Elbląskiej im. C. Norwida w Elblągu (od 2016 r.). W przeszłości ekspert Instytutu Spraw Publicznych. Członek zespołu eksperckiego Narodowej Rady Rozwoju oraz Kancelarii Prezydenta RP ds. opracowania i wdrażania ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych. Członek „Rady 17” w ramach Kampanii 17 Celów (prace eksperckie na rzecz określenia kierunków zaangażowania biznesu w Polsce w ramach realizacji Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030). Członek Komitetu Socjologii Polskiej Akademii Nauk na kadencję 2020-2023. Członek zespołu ekspertów firmy Sensa Sustainable Thinking.